نظام بانکی دومینیکا، برخلاف وسعت کوچک این جزیره کارائیبی، ساختاری منسجم و رو به رشد دارد که نقش مهمی در پایداری اقتصادی و جریان سرمایههای داخلی و خارجی ایفا میکند. حضور بانکهای محلی، موسسات بینالمللی و نهادهای مالی آفشور باعث شده است دومینیکا در سالهای اخیر به یکی از مراکز قابلتوجه خدمات مالی در شرق کارائیب تبدیل شود.
این بخش نهتنها نیازهای مالی شهروندان و کسبوکارها را تامین میکند، بلکه بهواسطه سیاستهای نظارتی دقیق و مشارکت در اتحادیه پولی کارائیب شرقی، جایگاه ویژهای در منطقه به دست آورده است.
در ادامه، نگاهی جامع و بهروز به ساختار بانکی دومینیکا، انواع بانکها، خدمات آنها و نقش کلیدیشان در اقتصاد خواهیم داشت.
نقش نهاد نظارتی Financial Services Unit (FSU) در دومینیکا
واحد خدمات مالی دومینیکا نهاد رسمی و تخصصی دولت برای تنظیم، نظارت و صدور مجوز بر موسسات مالی غیر بانکی است. این واحد زیر نظر وزارت دارایی، توسعه اقتصادی، تابآوری اقلیمی و امنیت اجتماعی دومینیکا فعالیت میکند و مطابق قانون واحد خدمات مالی، بهعنوان مرجع اصلی نظارت بر بخش مالی غیر بانکی کشور عمل میکند.
بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط وزارت دارایی و وبسایت رسمی FSU، حوزه نظارتی این واحد شامل دستههای زیر است:
- بانکهای آفشور (Offshore Banks)
- تعاونیهای اعتبار (Credit Unions)
- شرکتهای بیمه (Insurance Companies)
- موسسات انتقال پول و خدمات مالی خرد (Money Service Businesses)
- شرکتهای بینالمللی کسبوکار (International Business Companies – IBCs)
- تراستهای بینالمللی (International Trusts)
در مقابل، بانکهای تجاری داخلی و همچنین فعالیتهای مربوط به اوراق بهادار (Securities Business) تحت نظارت FSU قرار ندارند و مطابق ساختار نظارتی منطقهای، توسط بانک مرکزی کارائیب شرقی (Eastern Caribbean Central Bank – ECCB) تنظیم و کنترل میشوند.
با این حال، طبق اصلاح قانون FSU در سال ۲۰۱۱، این واحد اختیار همکاری و نظارت محدود بر رعایت مقررات مبارزه با پولشویی (AML) در بانکهای تجاری را نیز دارد. FSU افزون بر وظایف نظارتی، مرجع رسمی اجرای استانداردهای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم (AML/CFT) در بخش مالی غیر بانکی کشور است و مسئولیتهای زیر را بر عهده دارد:
- صدور مجوز و تمدید مجوز برای نهادهای مالی تحت نظارت
- پایش دورهای عملکرد موسسات و ارزیابی ریسک آنها
- اطمینان از رعایت قوانین مالی، مقررات شفافیت و الزامات بینالمللی
- بررسی و مقابله با فعالیتهای مالی بدون مجوز
- نگهداری و مدیریت رجیستری آفشور (Offshore Registry) کشور
- همکاری با واحد اطلاعات مالی (FIU)، نهادهای بینالمللی و دیگر تنظیمگران مالی
- ارائه پیشنهادهای اصلاحی برای توسعه چارچوب قانونی خدمات مالی
وجود این ساختار نظارتی دوگانه که در آن بانکهای تجاری توسط ECCB و موسسات مالی غیر بانکی توسط FSU تنظیم میشوند، از ویژگیهای مهم نظام مالی دومینیکا است.
این ساختار موجب میشود که تمامی بخشهای مالی کشور در چارچوبی شفاف، منسجم، هماهنگ و قابل اعتماد فعالیت کنند و استانداردهای بینالمللی ثبات و سلامت مالی رعایت شود.
بانکهای تجاری بزرگ در دومینیکا
در دومینیکا، چند بانک تجاری بزرگ نقش محوری در تامین نیازهای مالی شهروندان و کسبوکارهای محلی دارند. National Bank of Dominica (NBD) یکی از قدیمیترین و معتبرترین بانکهای محلی است که خدمات متنوعی از جمله حسابهای پسانداز و جاری، وامهای شخصی و تجاری، خدمات بانکی دیجیتال و تسهیلات خرد ارائه میدهد. این بانک با سابقه چند دهه فعالیت، اعتماد بالایی در بین مشتریان محلی ایجاد کرده و به دلیل عملکرد باثبات خود در سطح منطقه نیز شناخته شده است.
در کنار این بانک، بانک Republic Bank (Dominica) Limited بهعنوان شعبه منطقهای یک گروه بانکی بزرگ کارائیبی فعالیت میکند و علاوه بر خدمات بانکی خرد، تسهیلات تجاری و خدمات بانکی بینالمللی را نیز در اختیار مشتریان قرار میدهد.
حضور این دو بانک باعث شده بازار بانکی دومینیکا ترکیبی از تجربه محلی و شبکه منطقهای باشد، که دسترسی، پایداری و تنوع خدمات مالی را برای شهروندان و شرکتها تضمین میکند.
بانکهای آفشور در دومینیکا
بانکهای آفشور در دومینیکا نقش مهمی در جذب سرمایهگذاری بینالمللی و ارائه خدمات مالی خارج از مرزهای کشور ایفا میکنند. این بانکها تحت نظارت واحد خدمات مالی فعالیت میکنند و مجوزهای خود را بر اساس قوانین آفشور کشور دریافت میکنند. یکی از معروفترین نمونهها، Asprofin Bank Corporation است که خدماتی از جمله مدیریت مالی، بانکداری شرکتی، حسابهای چندارزی، سرمایهگذاری بینالمللی و مشاوره مالی برای مشتریان خارجی ارائه میدهد.
حضور چنین بانکهایی به دومینیکا امکان میدهد تا در بازار مالی بینالمللی نقش فعال داشته باشد و با ارائه خدمات تخصصی به مشتریان غیرمقیم، درآمد برونمرزی ایجاد کند. با این حال، فعالیت بانکهای آفشور کاملا تحت چارچوب قوانین ضدپولشویی و تامین مالی تروریسم (AML/CFT) اداره میشود تا شفافیت و امنیت مالی تضمین گردد.
به طور کلی، بانکهای آفشور مکمل سیستم بانکی داخلی دومینیکا هستند و بیشتر بر مشتریان بینالمللی و شرکتهای چندملیتی تمرکز دارند.
نقش تعاونیهای اعتباری و نهادهای مالی کوچک
سیستم مالی دومینیکا تنها شامل بانکهای تجاری و آفشور نمیشود؛ تعاونیهای اعتباری (Credit Unions) نیز بخش مهمی از بازار مالی محلی را تشکیل میدهند.
FSU نظارت بر تعاونیها را بر عهده دارد. این تعاونیها برای افراد محلی که دسترسی کمتری به بانکهای تجاری دارند، گزینهای قابلاعتماد برای پسانداز، وامهای کوچک و خدمات مالی محلی فراهم میکنند.
چالشها و چشمانداز آینده سیستم بانکی دومینیکا
سیستم بانکی دومینیکا با وجود اندازه کوچک اقتصاد کشور، با چالشهای مشخصی روبهرو است. محدود بودن تعداد بانکهای تجاری باعث کاهش رقابت و کند شدن نوآوری مالی میشود و نوسانات اقتصادی نیز بر ثبات این بخش تاثیر میگذارد.
در کنار آن، بانکهای آفشور مانند Asprofin به مقررات بینالمللی وابستهاند و هر تغییر در قوانین مالیاتی یا الزامات شفافیت میتواند ریسکهایی جدی برای آنها ایجاد کند. همچنین حفظ ثبات مالی و اعتماد عمومی اهمیت بالایی دارد و نظارت FSU بر نهادهای مالی خرد، تعاونیها و موسسات آفشور نقش مهمی در این زمینه ایفا میکند.
با وجود این چالشها، آینده سیستم بانکی دومینیکا امیدبخش است. افزایش سرمایهگذاری خارجی، گسترش زیرساختهای مالی دیجیتال و توجه رو به رشد به بانکداری آفشور میتواند جایگاه دومینیکا را در بازارهای مالی منطقهای و جهانی تقویت کند.
کلام پایانی
بانکهای دومینیکا با ترکیبی از موسسات محلی و بینالمللی، چارچوب نظارتی قوی و پتانسیل رشد قابل توجه، نقش مهمی در اقتصاد این جزیره ایفا میکنند. با این که تعداد بانکهای تجاری محدود است، اما بانکهای آفشور و تعاونیهای اعتباری فعالیت زیادی دارند و بازار مالی دومینیکا را متنوع میکنند.
نظارت FSU به عنوان رگولاتور اصلی و استفاده دومینیکا از ارز مشترک منطقهای (XCD) زیر چتر ECCB، ثبات قابل توجهی را برای نظام بانکی این کشور فراهم کرده است.
در مجموع، سیستم بانکی دومینیکا نه صرفا محلی، بلکه بخشی فعال از اقتصاد کارائیب و بازار مالی بینالمللی است.
