در دنیای امروز که مرزهای جغرافیایی کم‌رنگ‌تر شده است، بهره‌مندی از تابعیت مضاعف می‌تواند دریچه‌ای به فرصت‌های جدید اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بگشاید. تابعیت مضاعف به حالتی گفته می‌شود که یک فرد، همزمان تابعیت دو کشور را در اختیار داشته باشد.
رومانی از سال ۱۹۹۱ به‌صورت رسمی امکان تابعیت مضاعف را برای شهروندان خود پذیرفته است و این رویکرد در اصلاحات بعدی قانون شهروندی، از جمله مصوبهٔ قانون شمارهٔ ۱۴/۲۰۲۵، نیز حفظ شده است.
در این مقاله، ضمن بررسی مبانی قانونی، شرایط و روند درخواست تابعیت مضاعف رومانی، به مزایا، حقوق و تکالیف ناشی از آن و تأثیر عضویت در اتحادیهٔ اروپا می‌پردازیم تا تصویری کامل و دقیق از وضعیت حقوقی و عملی تابعیت مضاعف رومانی به‌دست آورید.
اصل تابعیت مضاعف در رومانی
برخلاف بسیاری از کشورها که برای اعطای تابعیت جدید، متقاضی را مجبور به انصراف از تابعیت پیشین می‌کنند، رومانی صراحتاً اجازه می‌دهد شهروندانش همزمان تابعیت دو کشور را حفظ کنند؛ به‌طوری که اخذ تابعیت خارجی هیچ‌گاه منجر به سلب خودکار تابعیت رومانی نمی‌شود.
مادهٔ ۲۷ قانون تابعیت رومانی مقرر می‌دارد که در صورت تمایل به انصراف داوطلبانه از تابعیت رومانی، متقاضی ابتدا باید اثبات کند که تابعیت کشور دیگری را دریافت کرده یا در آستانۀ دریافت آن است.
هدف این ماده جلوگیری از «بی‌تابعیتی» است؛ به‌عبارت دیگر، قانون هرگز شهروندان را مجبور نمی‌کند تابعیت رومانی را ترک کنند تا تابعیت جدید بگیرند، بلکه تضمین می‌کند که کسی بدون داشتن شهروندی جایگزین نماند.
از نظر اجرایی، متقاضیان تابعیت مضاعف نیازی به اقامت اجباری در رومانی نداشته و پس از ثبت نهایی می‌توانند از تمامی حقوق شهروندی—از جمله حق رأی و حمایت دیپلماتیک اتحادیه اروپا—به‌طور کامل برخوردار شوند. استمرار این سیاست نشان‌دهنده تعهد رومانی به تضمین امنیت حقوقی شهروندان دوتابعیتی و تسهیل گردش آزاد افراد بین دو کشور است.
مزایای تابعیت مضاعف رومانی
. آزادی حرکت و سفر: دارندگان گذرنامه رومانیایی—به عنوان اعضای اتحادیه اروپا—از امکان «تردد آزاد» در ۲۷ کشور حوزه شنگن بهره‌مندند و عملاً بدون نیاز به ویزا یا با ویزای فرودگاهی به بیش از ۱۷۰ کشور دسترسی دارند.
- حقوق اجتماعی و اقتصادی در EU: شهروندان دوتابعیتی می‌توانند بدون محدودیت کار، تحصیل یا سرمایه‌گذاری در تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا حضور یابند.
- امتیازات مالیاتی: رومانی تابعیت را مبنای مالیات قرار نمی‌دهد، بلکه محل اقامت و منبع درآمد را معیار می‌داند؛ بنابراین، کسانی که در خارج از رومانی زندگی کنند، از مالیات بر درآمد معاف خواهند بود.
- حمایت کنسولی دوگانه: در بحران‌های بین‌المللی یا مواقع اضطراری، می‌توانید از حمایت و مداخله کنسولگری هر یک از دو کشور بهره‌مند شوید.
- فرصت‌های فرهنگی و اجتماعی: دسترسی همزمان به دو نظام آموزشی، درمانی و اجتماعی، و امکان مشارکت فعال در هر دو جامعه، سطح تعامل و تأثیرگذاری شما را افزایش می‌دهد.
- راه‌اندازی کسب‌وکار بین‌المللی: بهره‌مندی از معافیت‌ها یا تسهیلات مالیاتی خاص و دسترسی به بازارهای اقتصادی کشورهای مختلف، کارآفرینی را تسهیل می‌کند.
معایب و چالش‌ها
- مسائل مالیاتی متقابل: اگرچه رومانی مالیات جهانی وضع نمی‌کند، متقاضیان باید نسبت به تعهدات مالیاتی کشور دوم آگاه باشند تا از تبعات ناخواسته جلوگیری کنند.
- بار اداری بیشتر: تمدید پاسپورت، پیگیری تغییرات قانونی در هر دو کشور، مستلزم صرف زمان و هزینه اضافی است.
- پیچیدگی قانونی و تضاد قوانین: ممکن است در مسایل ارث، خانواده یا کیفری، با تعارض بین قوانین دو کشور مواجه شوید که نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی است.
- محدودیت در اشتغال دولتی یا حساس: برخی مشاغل اختصاصی (نظامی، امنیتی یا قضایی) فقط به اتباع تک‌تابعیتی اختصاص دارد و دوتابعیتی ها ممکن است از آن محروم شوند.
مراحل درخواست تابعیت مضاعف رومانی
بررسی شرایط اولیه
تابعیت رومانی را می‌توان از مسیر های قانونی اصلی به‌دست آورد: از طریق تولد از والدین رومانیایی (چه در داخل و چه خارج از کشور)، همچنین از طریق بازگردانی یا احیای تابعیت برای افرادی که تابعیت رومانی را در گذشته از دست داده‌اند یا از نسل آن‌ها هستند؛ به علاوه، از مسیر اقامت بلند مدت برای کسانی که حداقل هشت سال در رومانی اقامت قانونی داشته‌اند، یا پنج سال با یک تبعه رومانیایی ازدواج کرده‌اند.
آماده‌سازی مدارک
مدارک اصلی مورد نیاز عبارتند از:
- گذرنامه معتبر و مجوز اقامت
- اسناد زنجیره نسب قانونی در صورت اقدام از طریق نسب (شناسنامه‌ها، اسناد ازدواج/وفات اجداد)
- گواهی عدم سوء‌پیشینه از رومانی و مبدأ با ترجمه رسمی و آپوستیل
- گواهی محل سکونت و تمکن مالی (برای مسیر اقامت بلند مدت)
- گواهی B1 زبان رومانی (برای پرونده‌های از مارس ۲۰۲۵ به بعد، مگر برای متقاضیان بالای ۶۵ سال)
ثبت درخواست در سیستم دیجیتال
- متقاضیان داخل رومانی:
درخواست را به‌صورت آنلاین از طریق سامانه Autoritatea Națională pentru Cetățenie (ANC) ثبت می‌کنند. - متقاضیان خارج:
از طریق کنسولگری رومانی در کشور مبدا درخواست را ثبت و مدارک را ارسال می‌نمایند.
بررسی اولیه و اصلاح نواقص
کارشناسان ANC یا کنسولگری‌ها مدارک ارسالی را ظرف ۳۰–۶۰ روز بررسی می‌کنند و درخواست اسناد یا اصلاحات لازم را اعلام می‌نمایند.
شرکت در مصاحبه زبان و دانش فرهنگی رومانی
صدور رأی و انتشار درخواست در روزنامه رسمی
کمیسیون تابعیت بررسی نهایی و تصمیم می‌گیرد؛ حکم نهایی در دفتر ثبت احوال (Starea Civilă) ثبت شده و در روزنامه رسمی منتشر می‌شود.
ادای سوگند و دریافت کارت هویتی
متقاضی باید در مراسم ادای سوگند شرکت کرده و پس از آن کارت شناسایی (Carte de Identitate) بیومتریک را دریافت کند.
درخواست گذرنامه رومانیایی
پس از اخذ کارت هویتی، می‌توان در پلیس مرزی درخواست پاسپورت ( پاسپورت رومانی ) داد که معمولاً در ۵ الی۱۰ روز کاری صادر می‌شود.
کلام پایانی
تابعیت مضاعف رومانی فرصتی ارزشمند برای حفظ پیوندهای حقوقی، فرهنگی و خانوادگی با بیش از یک کشور است. با توجه به سیاست‌های باز و قانون‌مند رومانی، افراد می‌توانند بدون ترک تابعیت پیشین خود، از مزایای شهروندی اتحادیه اروپا بهره‌مند شوند. از جمله آزادی سفر، اشتغال، تحصیل و اقامت در کشورهای عضو. این رویکرد نه‌تنها حقوق شهروندان را تقویت می‌کند، بلکه نشان‌دهندهٔ درک مدرن رومانی از مهاجرت، هویت چندگانه و عدالت تاریخی برای نسل‌های پراکنده در جهان است.
