در سال ۲۰۲۵، پاسپورت رومانی به‌واسطهٔ پیوستن این کشور به منطقهٔ شنگن، به یکی از قدرتمندترین پاسپورت‌های جهان تبدیل شده است. شهروندان رومانی اکنون امکان سفر آزاد به بیش از ۱۷۰ کشور را دارند چه به‌صورت بدون ویزا، و چه از طریق ویزای فرودگاهی یا الکترونیکی (e-Visa). این آزادی جابه‌جایی نه‌تنها سفرهای توریستی و خانوادگی را تسهیل می‌کند، بلکه در زمینه‌های کاری، تحصیلی و بازرگانی نیز افق‌های وسیع‌تری ایجاد می‌نماید.
افزون بر مزایای بین‌المللی، پاسپورت رومانی به‌عنوان دروازه‌ای به حقوق کامل شهروندی اتحادیه اروپا شناخته می‌شود. دارندگان این تابعیت می‌توانند بدون نیاز به مجوز اقامت، در سایر کشورهای عضو اتحادیه زندگی، تحصیل یا اشتغال یابند.
همچنین، از دسترسی به سیستم‌های رفاه اجتماعی، خدمات درمانی، وام‌های بانکی، تسهیلات سرمایه‌گذاری، و فرصت‌های کارآفرینی بهره‌مند می‌شوند. مزیت دیگر، امکان ثبت شرکت، خرید ملک، و انتقال آزاد سرمایه در کشورهای اروپایی است که فضای امنی برای رشد اقتصادی فردی و خانوادگی فراهم می‌کند.
در این مقاله، با تکیه بر داده‌ها و شاخص‌های به‌روز بین‌المللی، تأثیرات حقوقی و اقتصادی پاسپورت رومانی در دوران پس از عضویت کامل در شنگن را تحلیل خواهیم کرد.
آزادی سفر بین‌المللی و ارتباط با اقتصاد جهانی
دارندگان گذرنامه رومانی در حال حاضر به بیش از ۱۷۰ کشور و قلمرو بدون نیاز به ویزا یا با ویزای در بدو ورود دسترسی دارند که این جایگاه، رتبه دوازدهم جهانی را برای این گذرنامه رقم می‌زند.
آزادی جابه‌جایی بدون بوروکراسی پیچیده ویزا، هزینه‌های مالی و زمانی سفر برای کارآفرینان و تجار رومانیایی را کاهش می‌دهد و امکان حضور در نمایشگاه‌ها، کنفرانس‌ها و جلسات مذاکره در بازارهای نوظهور را تسهیل می‌کند. این امر علاوه بر تقویت گردش مالی، انتقال فناوری و شبکه‌سازی بین‌المللی را بهبود می‌بخشد.
مزایای اقتصادی عضویت در اتحادیه اروپا
آزادی جابه‌جایی نیروی کار
مطابق مادهٔ ۴۵ معاهدهٔ کارکرد اتحادیهٔ اروپا (TFEU)، آزادی جابجایی نیروی کار در قلمرو اتحادیه اروپا تضمین می‌شود و هرگونه تبعیض مبتنی بر ملیت در زمینهٔ اشتغال، دستمزد و سایر شرایط کار ممنوع است. این اصل به شهروندان رومانیایی اجازه می‌دهد بدون نیاز به اجازه‌نامه کار، در تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا سکونت و اشتغال یابند. نتیجهٔ آن، جذب نیروی کار ماهر رومانیایی توسط بازارهای قوی اروپایی و افزایش درآمد ارزی بازگشتی به کشور است.
دسترسی به بازار یکپارچه
حذف تعرفه‌ها و موانع گمرکی برای کالاها و خدمات در قلمرو ۲۷ کشور عضو اتحادیهٔ اروپا، دسترسی به یک بازار یکپارچه را ممکن می‌سازد؛ بدین‌سان صادرکنندگان رومانیایی می‌توانند محصولات کشاورزی، صنعتی و فناورانهٔ خود را بدون هیچ‌گونه تعرفهٔ اضافی به سایر کشورهای عضو ارسال کنند که این امتیاز به‌ویژه سودآوری بنگاه‌های کوچک و متوسط را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
برنامه‌های بودجه‌ای و حمایتی اروپایی
- رومانی در چارچوب سیاست همبستگی اتحادیه اروپا (Cohesion Policy) برای دورهٔ ۲۰۲۱–۲۰۲۷ بالغ بر ۳۱.۵ میلیارد یورو از صندوق‌های ساختاری و صندوق همبستگی دریافت می‌کند.
- دسترسی به برنامه‌های Horizon Europe و InvestEU برای تأمین مالی پروژه‌های نوآوری، تحقیق و توسعه و استارتاپ‌ها. این منابع مالی به توسعه زیرساخت‌ها، فناوری سبز، دیجیتال‌سازی و تقویت ظرفیت تحقیقاتی دانشگاه‌ها و بخش خصوصی کمک می‌کند.
تسهیلات مالی و اعتباری
دسترسی به وام‌های کم‌بهره و خطوط اعتباری بانک مرکزی اروپا
بانک‌های این کشور می‌توانند از طریق برنامه‌های تأمین مالی بانک سرمایه‌گذاری اروپا (EIB) و مکانیسم‌های تضمین‌شده توسط اتحادیهٔ اروپا (از جمله InvestEU) به وام‌هایی با نرخ‌های رقابتی دسترسی پیدا کنند. این امکان، به‌ویژه برای تأمین مالی سرمایهٔ در گردش شرکت‌ها و پروژه‌های زیرساختی بزرگ بسیار مؤثر است و هزینهٔ تأمین مالی را کاهش می‌دهد.
امکان سرمایه‌گذاری در املاک با شرایط برابر
شهروندان رومانیایی می‌توانند در کشورهای عضو اتحادیه، مانند شهروندان بومی، تا ۹۰٪ ارزش ملک را از طریق وام مسکن تأمین کنند؛ هرچند نرخ سود نهایی بسته به سیاست‌های ملی آن کشور متفاوت است. این تسهیلات، فرصت سرمایه‌گذاری در املاک تجاری و مسکونی در بازارهای پایدار اروپایی را برای سرمایه‌گذاران رومانیایی جذاب می‌سازد.
فرصت‌های تحصیلی و ارتباطات علمی
بورس‌های Erasmus+
امکان تحصیل رایگان یا شهریهٔ اندک در دانشگاه‌های دولتی اتحادیه اروپا برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری. شرکت در طرح Erasmus+ علاوه بر تحصیلات، تجربهٔ بین‌المللی کارآموزی و شبکه‌سازی با دانشجویان و اساتید اروپایی را فراهم می‌کند.
دسترسی به زیرساخت‌های تحقیقاتی پیشرفته
عضویت رومانی در CERN از سال ۲۰۱۶ امکان همکاری مستقیم در پروژه‌های پیشرو فیزیک ذرات را برای مؤسسات تحقیقاتی این کشور فراهم می‌آورد. علاوه بر این، محققان رومانیایی می‌توانند از طریق همکاری‌های بین‌المللی و توافق‌های خاص به برخی امکانات مؤسسهٔ اروپایی زیست‌شناسی مولکولی (EMBL) – به‌ویژه خدمات بیوانفورماتیکی EBI در هینکستون – دسترسی یابند. این همکاری‌ها به توسعهٔ صنعتی، رشد شرکت‌های فناورانه و ارتقای ظرفیت تحقیق و توسعه در رومانی کمک می‌کنند.
حمایت اجتماعی و حقوق شهروندی
کارت بیمه سلامت اروپایی (EHIC)
بر اساس مقررات هماهنگی نظام‌های تأمین اجتماعی (مقررهٔ EC No 883/2004 و اجراییهٔ 987/2009)، دارندگان European Health Insurance Card حق دریافت مراقبت‌های پزشکی ضروری—including مراقبت‌های مرتبط با بیماری‌های مزمن و پس از عمل جراحی—را در طول اقامت کوتاه‌مدت در کشورهای عضو اتحادیهٔ اروپا خواهند داشت.
این خدمات مطابق قوانین و تعرفه‌های کشور پذیرنده ارائه می‌شوند و ممکن است مشمول پرداخت سهم هزینه (co-payment) طبق مقررات همان کشور باشند. این پوشش تضمین می‌کند که شهروندان رومانیایی در صورت نیاز به مراقبت پزشکی در سفر، بدون دغدغهٔ مالی به خدمات درمانی دسترسی یابند
هماهنگی نظام‌های تأمین اجتماعی
افرادی که با فرم U2 به کشور دیگری منتقل می‌شوند می‌توانند تا سه ماه (و در شرایط خاص تا شش ماه) مقرری بیکاری خود را دریافت کنند. مزایای خانواده و سایر حمایت‌های اجتماعی نیز بسته به وضعیت اشتغال در کشور جدید یا ادامهٔ سابقه در کشور مبدا، بدون وقفه پرداخت می‌شوند. این سازوکار کلی تضمین می‌کند که جابه‌جایی نیروهای کار خللی در دریافت بیمه بیکاری و سایر کمک‌ها ایجاد نکند.
افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری خارجی در رومانی
ثبات حقوقی و چارچوب یکپارچهٔ اروپایی
عضویت در اتحادیه اروپا، تضمین‌کنندهٔ ثبات قوانین مالکیت، احترام به حقوق سرمایه‌گذار و امکان ارجاع اختلافات به دیوان دادگستری اتحادیه اروپا است. این چارچوب حقوقی، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داده و اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را به بازار رومانی افزایش می‌دهد.
کمک‌های بلاعوض برای نواحی کمتر توسعه‌یافته
اتحادیهٔ اروپا از طریق صندوق توسعه منطقه‌ای (ERDF) و صندوق همبستگی (Cohesion Fund) به‌عنوان بخشی از سیاست همبستگی، کمک‌های بلاعوض را برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری در نواحی کمتر توسعه‌یافته رومانی فراهم می‌کند. این کمک‌ها می‌توانند تا ۸۵٪ از هزینه‌های واجد شرایط را پوشش دهند.
کلام پایانی
پاسپورت رومانی نه‌تنها نماد آزادی سفر جهانی است، بلکه دروازه‌ای به فرصت‌های اقتصادی، مالی و علمی گسترده در اتحادیهٔ اروپاست. از امکان اشتغال بدون نیاز به مجوز در سراسر اروپا گرفته تا دسترسی به برنامه‌های تحقیقاتی، کمک‌های بلاعوض، حمایت‌های اجتماعی و بازار یکپارچه، پاسپورت رومانی ابزاری قدرتمند برای رشد فردی و موفقیت بین‌المللی شهروندانش به‌شمار می‌رود.
